انتخاب مادر برد خوب و مناسب – بخش ۵

انتخاب مادر برد خوب و مناسب – بخش ۵

 

فاز (کانال)

بخش تنظیم ولتاژ در مادربورد ها معمولا از چندین مدار مختلف تشکیل شده است که هر یک بصورت موازی وظیفه تامین ولتاژ هسته پردازنده را بر عهده دارند.

در مادربورد ها، به این ولتاژ V Core یا ولتاژ هسته می گویند. با این حال این مدار ها همگی بصورت همزمان کار نمی کنند بلکه در فاز مخالف یکدیگر فعالیت دارند و  به همین خاطر به هر یک از این مدار ها یک مدار فاز یا به اختصار یک فاز یا کانال گفته می شود.

نگران نباشید، در ادامه این مقاله عملکرد دقیق این مدار را توضیح خواهم داد.

اجازه دهید به مدار تنظیم کننده ولتاژ پردازنده بپردازیم. اگر این مدار دارای ۲ فاز (یا کانال) باشد، هر فاز در ۵۰ درصد از زمان فعالیت می کند تا ولتاژ مورد نیاز پردازنده را تامین کند. اگر همین مدار را با ۳ فاز طراحی کرده باشند، هر فاز در  ۳۳/۳۳ درصد یا یک سوم زمان فعالیت خواهد داشت.

در یک مدار ۴ فاز و ۶ فاز، هر فاز به ترتیب در یک چهارم یا ۲۵ درصد و یک ششم یا ۶/۱۶ درصد از زمان  فعالیت خواهند داشت.

تعدد فاز ها در یک مدار تنظیم کننده ولتاژ چندین مزیت دارد که مهمترین آن ها، فشار کمتری است که بر روی ترانزیستور های هر فاز اعمال می گردد که در نتیجه آن، حرارت ایجاد شده در هر مدار به نحو چشمگیری کاهش پیدا می کند که در نتیجه، طول عمر قطعات تشکیل دهنده مدار بالاتر خواهد رفت.

مزیت دیگر، آن است که هر چه تعداد فاز های این مدار بیشتر باشد، ولتاژ خروجی مدار پایدار تر و سطح نویز آن، کمتر خواهد بود.

اضافه کردن فاز های بیشتر در این مدار مستلزم افزودن قطعات الکترونیکی بیشتر بر روی مادربورد است که متعاقبا قیمت تمام شده محصول را بالا خواهد برد.

بنابراین به عنوان یک قانون کلی می توان پذیرفت که مادربورد های ارزان تعداد فاز کمتری دارند حال آنکه مادربورد های گران تر، قطعاً تعداد فاز بیشتری دارند.

بنابراین دقت داشته باشید که اگر یک تولید کننده مادربورد اظهار کند که محصولش برای مثال ۶ فاز یا کانال دارد، منظورش صرفاً تعداد فاز های مدار تامین کننده ولتاژ پردازنده یا V Core است.

در قسمت بعدی به شما نشان خواهم داد که اگر پردازنده به بیش از یک ولتاژ نیاز داشته باشد چه اتفاقی می افتد.

قطعات تشکیل دهنده هر فاز یا کانال معمولاً یک چوک (سلف)، دو یا سه ترانزیستور (در بعضی از مادربورد ها از یک IC بجای هر سه ترانزیستور)، یک یا دو خازن الکترولیت و یک IC راه انداز  MOSFET(که این سومی در بعضی از مادربورد های ارزانتر با ترانزیستور سوم جایگزین می شود).

همانطور که می بینید، تعداد دقیق قطعات می تواند بسیار متفاوت و متنوع باشد. تنها قطعه ای که همیشه با تعداد مشخص در هر فاز وجود دارد، یک سلف یا چوک است. بنابراین، یکی از راحت ترین راه ها برای تشخیص تعداد فاز ها یا کانال های یک مادربورد شمارش تعداد چوک های آن است.

شاید دوست داشته باشید بخوانید: ثبت شماره شبا سهام عدالت

البته استثناء هایی وجود دارد که در ادامه به آن ها خواهم پرداخت. برای مثال، در مادر بورد شکل ۱۱، سه فاز در مدار تنظیم کننده ولتاژ پردازنده وجود دارد.

به یک مساله توجه داشته باشید، در برخی از مادر بوردها، فاز هایی که ولتاژ حافظه یا چیپ ست را کنترل می کنند، به صورت فیزیکی نزدیک فاز های کنترل کننده ولتاژ پردازنده وجود دارند و اگر در شمارش تعداد فاز ها، ملاک خود را تعداد چوک ها قرار دهید، ممکن است دچار اشتباه شوید.

 

شاید دوست داشته باشید بخوانید: پاک کردن اکانت تلگرام

 

در تصویر زیر، اگرچه چهار چوک اطراف پردازنده دیده می شود، با این حال این یک مادر بورد ۳ فاز است، چراکه تنها از سه فاز برای تامین ولتاژ پردازنده V Core استفاده شده است.

از فاز چهارم در این مادربورد برای تامین ولتاژ حافظه استفاده گردیده است. در ادامه این مطلب، به شما خواهم آموخت که تعداد دقیق فاز های یک مادربورد را چگونه بدست آورید.

یکی از اشتباهات رایج در شمارش فاز ها این است که تنها چوک های نزدیک هم شمارش می شود. همانطور که در شکل ۱۱ دیده می شود، چوک ای که در کنار مادربورد و به دور از سایر چوک ها قرار دارد نیز، جزو فاز های مدار تنظیم کننده ولتاژ پردازنده است.

از آنجا که خروجی تمام فاز های مدار تنظیم کننده ولتاژ  به یکدیگر متصل هستند، در شمارش فاز ها می توان از این اصل استفاده نمود و تنها فاز هایی را به حساب آورد که خروجی مشترک دارند.

برای تشخیص فاز های مشترک، باید پایه چوک ها را از پشت مادربورد نگاه کنید تا از اشتراک محل لحیم شدن آنها به بورد اطمینان حاصل نمائید. در شکل ۱۳، مادر بورد شکل ۱۲ را از پشت نشان داده ایم.

همانطور که می بینید، تنها ۳ تا از چوک ها به یکدیگر متصل شده اند و چوک چهارم مربوط به مدار تنظیم کننده ولتاژ حافظه است.

مانند شکل زیر، در برخی از مادربورد ها نمی توان صرفاً با چشم مسیر اتصال چوک ها را بررسی کرد. در این موارد از یک مولتی متر برای تست اتصال بین چوک ها استفاده می کنند تا فاز های مشترک را شناسایی و شمارش نمایند.

شما هم می توانید از این روش استفاده کنید. برای این کار، مولتی متر را در حالت تست اتصال کوتاه (تا به محض برقراری اتصال بوق بزند) یا روی حالت تشخیص مقاوت (تا در صورت اتصال مقدار ۰ را نمایش دهد) قرار دهید.

در شکل های ۱۴ و ۱۵ دو مادربورد با چهار چوک نمایش داده شده اند که اتصال بین چوک ها به راحتی قابل تشخیص نیست. به کمک یک مولتی متر متوجه شدیم که تنها سه تا از چوک ها به یکدیگر متصل است و بنابراین مادر بورد مورد نظر، یک مادر بورد ۳ فاز یا ۳ کانال است. چوک چهارم برای تغذیه قطعه دیگری است. (همانطور که در ادامه توضیح خواهم داد برای تغذیه کنترل کننده حافظه)

انتخاب مادر برد خوب و مناسب – بخش ۱ : مقدمه

انتخاب مادر برد خوب و مناسب – بخش ۲ : آشنایی با قطعات

انتخاب مادر برد خوب و مناسب – بخش ۳ : آشنایی با قطعات

انتخاب مادر برد خوب و مناسب – بخش ۴ : آشنایی با قطعات

انتخاب مادر برد خوب و مناسب – بخش ۵ : فاز (کانال)

انتخاب مادر برد خوب و مناسب – بخش ۶ : پردازنده هایی با بیش از یک ولتاژ